Η οριακή κατάσταση στην
οποία έχει οδηγηθεί η ελληνική κοινωνία και η πραγματική έλλειψη πρότασης
διεξόδου, η οποία να είναι πολιτικά μορφωμένη και να έχει δημιουργήσει τις
προϋποθέσεις μιας συλλογικής στράτευσης, δίνει την ευκαιρία στις κομματικές
ιδιοτέλειες να διακινούν σχήματα σκέψης υποτιθέμενης ανατροπής με το
αναμενόμενο συνταγολόγιο της επιβεβλημένης παθητικής αποδοχής προγραμμάτων
οικονομικής και πολιτικής σωτηρίας από αυτόκλητους μεσσίες. Τα σχήματα αυτά,
ακυρώνουν κάθε κοινωνική δυναμική ελεύθερης πρωτοβουλίας και δράσης ενώ την
ίδια στιγμή μεταμορφώνουν τα θύματα της κρίσης σε στυλοβάτες της ίδιας τους της
καταστροφής, στρέφοντας την κοινωνία κατά του ίδιου της του εαυτού. Σε όσα θα
εκτεθούν στη συνέχεια, θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε, τους βασικούς
«φαινότυπους» αμφισβήτησης μιας κάποιας τάξης πραγμάτων, ώστε, κατόπιν αυτών,
να γίνει ίσως ευκολότερη η διαύγαση της λυσιτέλειας των προτεινόμενων επιλογών.
Ο πρώτος τύπος
προϋποθέτει στάσεις υποκειμένων που αρνούνται να υπαχθούν σε οποιαδήποτε μορφή
εξουσίας, ενώ ταυτόχρονα αντιτίθεται σε κάθε πιθανότητα συμμετοχής ή
αποκλειστικής άσκησής της. Η δράση του υποκειμένου, που ορίζεται από αυτόν το
«φαινότυπο», κινητοποιείται προς την κατάργηση του εξουσιαστικού φαινομένου και
για το λόγο αυτό είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στη διαχείριση των μέσων
πραγμάτωσης του ανατρεπτικού του εγχειρήματος, καθώς γνωρίζει την απόσταση και
τις δυσκολίες εφαρμογής ενός συνολικού προτάγματος μετασχηματισμού της
οργάνωσης της κοινωνικής πραγματικότητας. Βασική προτεραιότητά του είναι η
κριτική αντιμετώπιση της δράσης του και η συνεχής αγωνία διάγνωσης ενδεχομένων
που θα οδηγούσαν το πολιτικό του εγχείρημα να αποκλίνει από τις αρχικές του
στοχεύσεις. Ταυτόχρονα, μεριμνά έτσι ώστε η πρόταση ελευθερίας που κομίζει, να
μην εκφυλιστεί σε ελευθεριότητα, σε πλήρη άρνηση κάθε είδους τάξης και άρα σε
μηδενισμό.
Ο δεύτερος τύπος
εξεγείρεται κατά της εξουσίας, μόνο στο βαθμό που η τάξη των πραγμάτων τον έχει
αποκλείσει από αυτήν ή του έχει επιφυλάξει έναν δευτερεύοντα ρόλο. Σκοπός του
δεν είναι η κατάργηση του εξουσιαστικού φαινομένου, αλλά η ανατροπή των
συσχετισμών δύναμης υπέρ της ατομικότητάς του. Η επιθυμία ανάληψης του
αποκλειστικού ελέγχου της διακυβέρνησης γίνεται εμμονή και καθοδηγεί την κρίση
του στην αποδοχή κάθε είδους μέσου για την επίτευξη του σκοπού του. Στη βάση
αυτής της προοπτικής, η μεθοδολογία του είναι πλουραλιστική. Θα παρατηρήσουμε
ότι έχει τη δυνατότητα να μετέρχεται τους πιο διαφορετικούς τρόπους επίτευξης
των εξουσιαστικών του ροπών: από την ιδεολογική εκλογίκευση των επιθυμιών του,
μέσω της οποίας θέλει να επιτύχει την επιφανειακή σύνδεσή της με συλλογικούς
σκοπούς, έως τη, χωρίς δισταγμό, χρήση ωμής βίας.
Εάν οι δυο αυτοί τύποι,
με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, έστω και με μια
δόση αυθαιρεσίας πολιτικοί (διότι ο δεύτερος τύπος, εάν κριτήριο της πολιτικής
είναι η αναζήτηση και πραγμάτωση της ελευθερίας, τότε σαφώς ανήκει στις
προ-πολιτικές οργανώσεις του ανθρώπινου βίου), ο τρίτος είναι μη πολιτικός και
σχετίζεται με μια διαδεδομένη στάση στη ζωή των σύγχρονων κοινωνιών. Πρόκειται,
για την έντονη παρουσία, στη καθημερινότητα των ανθρώπων, της αίσθησης του
ανικανοποίητου. Η αμφισβήτηση έγκειται στο γεγονός της πρακτικής αντίδρασης του
υποκειμένου, όχι μόνο στη δεδομένη πραγματικότητα που το περιβάλλει, αλλά σε κάθε
πιθανή πραγματικότητα, του έσω και του έξω του κόσμου. Η ανάδυση μιας αίσθησης
υπαρξιακού κενού, το οποίο βραχυκυκλώνει κάθε συμπεριφορά και αποκρυσταλλώνεται
σε υποκειμενικό επίπεδο ως έλλειψη νοήματος και σκοπών ζωής, αποτελεί ολοένα
και περισσότερο την κοινή συνισταμένη των καπιταλιστικών κοινωνιών. Η
υποκειμενικά βιωμένη καθολική αμφισβήτηση, όχι μόνο έναντι του υπαρκτού κόσμου,
αλλά και των εναλλακτικών μορφών κοινωνικής οργάνωσης, αντιστρατεύεται το ίδιο
το επαναστατικό εγχείρημα και καταδικάζει το υποκείμενο στην ακοινωνησία και
την αδυναμία ένταξης και «λειτουργίας» στο εσωτερικό μιας ελεύθερης
συλλογικότητας.
Στον αντίποδα αυτής της
απόλυτης αμφισβήτησης, τοποθετείται το «ιερό» κύρος των μαζικών οργανώσεων του
παρελθόντος, οι οποίες είχαν την ικανότητα να παρέχουν στα υποκείμενα τελικές
και καθοριστικές απαντήσεις στο ερώτημα της ύπαρξης. Η ολοκληρωτική εξέλιξη
αποτελεί αναγκαία συνέπεια αυτού του οντολογικού κλεισίματος σε αναφορά προς το
απόλυτο υπαρξιακό νόημα το οποίο προσφέρουν.
Εάν δεν θεωρήσουμε
μοιραίο για τον σύγχρονο άνθρωπο, το μετεωρισμό μεταξύ του απόλυτου σχετικισμού
και της πλήρους υποταγής στην αντικειμενικότητα μιας εξίσου απόλυτης αλήθειας,
τότε ο πρώτος τύπος, που όπως είδαμε, προσιδιάζει σε αυτόν του ελεύθερου
ανθρώπου, μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς τόσο των θεωρητικών μας
προσεγγίσεων, όσο και των πρακτικών τους εφαρμογών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου